Buxoro viloyati ma’muriy chegarasidagi umumiy yer maydoni 2022 yil 1 yanvar holatiga 4 183,1 ming gektarni, shundan sug‘oriladigan yerlar 276,3 ming gektarni yoki umumiy yer maydonining 6,6 foizini tashkil etadi.
Viloyat hududining 82,3 foizi qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlardir. Respublika hududida qishloq xo‘jaligi maqsadlariga mo‘ljallangan yerlarning taqsimlanishi tabiiy iqlim omillariga binoan belgilanadi.
Viloyatda aholi punktlari yerlari 2022 yil 1 yanvar holatiga umumiy yer maydoni 7,7 ming gektarni yoki jami yerlarning 0,18 foizini tashkil qilgan.
- Kadastr agentligining Buxoro viloyati boshqarmasi va tuman (shahar) bo‘limlari tomonidan yer qonun buzilish holatlarini aniqlash, oldini olish borasida joriy yil birinchi yarim yilligida jami 508 ta holatda 37,67 gektar yer maydonlari jismoniy, yuridik shaxslar tomonidan o‘zboshimchalik bilan egallanib, 350 ta holatda 7,23 gektar yer maydoniga qurilish qilish holatlari aniqlangan, – deydi Kadastr agentligi Buxoro viloyati boshqarmasi yer va kadastr nazorati bo‘limi boshlig‘i Abdukarim Toyirov. – Aholi punkti yerlaridan aniqlangan jami 301 ta qonun buzilish holatlari o‘rganilganda 103 tasi (3,66 gektar) shu yilda egallanib qurilish ishlari bajarilgan, 179 tasi (11,23 gektar) bir necha yillardan beri egallangan bo‘lib, fuqarolardan kelib tushgan murojaatlar va nizolar mavjudligi sabab vakolat doirasida ko‘rib chiqilib, sudlarga da’vo kiritish uchun o‘rganilgan.
Aniqlangan qonun buzilishlarning 118 tasida o‘zboshimchalik bilan egallangan 10,05 gektar yer maydoni dastlabki holatiga qaytarilgan. O‘zboshimchalik bilan egallangan 21,75 gektar yer maydonidagi noqonuniy qurilmalarni bartaraf etish bo‘yicha sudlarga 316 ta da’vo arizasi kiritilgan. Shundan 69 ta holatda 2,72 gektar yer uchastkasini qaytarish bo‘yicha kiritilgan da’vo arizalar sudlar tomonidan qanoatlantirilgan.
Qolgan 74 ta noqonuniy qurilmani bartaraf etish bo‘yicha sudlarga da’vo arizasi kiritish uchun hujjatlar rasmiylashtirilmoqda.
Qo‘pol qonun buzilishi holatlari yuzasidan tegishli hujjatlar rasmiylashtirilib, prokuratura va boshqa huquqni muhofaza qiluvchi organlarga taqdim etilgan.
Kadastr organlari tomonidan aholining yerga munosabatini shakllantirish, yerlardan oqilona foydalanish zaruratlarini tushuntirib borish, yerlarni talon-toroj qilishning salbiy oqibatlari haqida xabardor qilish maqsadida profilaktik tadbirlar yo‘lga qo‘yilgan.
Kadastr sohasida shaffoflikni qanday ta’minlash mumkin? Albatta, sohani raqamlashtirish orqali. Bu borada yerga oid huquqbuzarliklarni aniqlash, hujjatlar to‘plamini shakllantirish va ularni ko‘rib chiqish monitoringini yuritish bo‘yicha “E-yer nazorat” avtomatlashtirilgan axborot tizimi ishlab chiqilib, Kadastr agentligi hududiy boshqarmalarining ish faoliyatiga tatbiq etildi. Hozirgi kunda barcha huquqbuzarliklar mana shu tizimga kiritilib, tizim orqali nazorat qilinadi. Nazorat tadbirlari va ularning borishi jarayonida prokuratura organlari bilan ham doimiy hamkorlikda ishlanadi.
Davlatimiz rahbarining qarori bilan Bosh prokuratura tizimida yer resurslari talon-toroj qilinishining oldini olish boshqarmasi tuzilgan. Shu ma’noda prokuratura organlari bilan hamkorlikda yerga oid qonun buzilish holatlarini aniqlash, vaqtida bartaraf etish bo‘yicha yaqin hamkorlik amalga oshiriladi.
Bu hamkorlik yer resurslarini asrash, ulardan samarali foydalanishda qo‘l kelmoqda. Ushbu qarorda yer uchastkalaridan samarali foydalanish tizimini yo‘lga qo‘yish, yerlar, ayniqsa, qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar talon-toroj qilinishining oldini olish, mazkur jarayonlarga axborot texnologiyalarini keng joriy qilish orqali sohada raqamlashtirish jarayonlarini jadallashtirish belgilangan. Shu maqsadda yer uchastkalarini ajratish, yangi yerlarni o‘zlashtirish, qishloq xo‘jaligi muomalasiga kiritish bilan bog‘liq respublika va mahalliy dasturlarda belgilangan tadbirlarning o‘z vaqtida, to‘liq ijro etilishi yuzasidan muntazam nazorat o‘rnatish qayd etilgan. Shuningdek, qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan va mo‘ljallanmagan yer uchastkalarini ajratishda Yer kodeksida belgilangan talablarga rioya qilinishini ta’minlash yuzasidan doimiy nazoratni amalga oshirish kabi qator vazifalar belgilangan.
Zarif Komilov, O‘zA
