Hozirgi axborot texnologiyalari davrida yurtimizning barcha sohalarni isloh qilish zaminida, ochiq hamda ishonchli raqamlashtirilgan tizim yaratish asosiy vazifalardan biri bo‘lib qolmoqda. Respublikamizda barcha turdagi davlat xizmatlarini raqamlashtirish ishlari jadal sur’atlarda xususan, Kadastr agentligida ham sohani raqamlashtirish yoʻnalishida zamonaviy geoaxborot tizimlaridan foydalanish takomillashib bormoqda.

Buning bir misoli sifatida 2021-yilda Mustaqil davlatlar hamdo‘stligi davlatlari orasida Fazoviy ma’lumotlar to‘g‘risidagi qonunni birinchilar qatorida qabul qilinishini ko‘rishimiz mumkin.

Mazkur qonun nafaqat xalq va jamiyatga balki davlat idoralari korxona va tashkilotlarni ochiq va ishonchi kadastr ma’lumotlari bilan ta’minlash, respublikamiz yer hisobini tezkor monitoring qilish va yangi rejalarni ishlab chiqish, tezkor kadastr ma’lumotlaridan  doimiy foydalanishda katta qulayliklar yaratildi.  

Shu bilan bir qatorda, davlat kadastrlari yagona tizimiga kiritish hamda Fazoviy ma’lumotlarni bir xil standartga keltirishda tartib-taomillarini mukammallashtirgan holda barcha yer turlarining bir tizimda mujassam bo‘lishi, davlat yoki tadbirkorlik investitsion loyihalarni rejalashtirishda ham qator imkoniyatlar yaratadi.

Fazoviy ma’lumotlar geofazoviy obyektlar to‘g‘risidagi, ularning joylashgan joyi, shakli, zamon va vaqt jarayonidagi o‘zgarishlari, hamda fazoviy-vaqt koordinatalari tizimga asosan shakllangan yer yuzasidagi hodisalarning tavsifi.

Fazoviy ma’lumotlar to‘g‘risida qonunni ro‘yobga chiqarish maqsadida Fazoviy ma’lumotlar milliy infratuzilmasi boshqarmasi dastlab, Kadastr agentligining Davlat kadastrlar palatasi tashkiliy tuzilmasida faoliyati yuritilgan, keyinchalik Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 20-oktabrdagi PQ-405-sonli qaroriga asosan, Oʻzbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va moliya vazirligi huzuridagi Kadastr agentligida, Fazoviy ma’lumotlar milliy infratuzilmasi(FMMI)ni rivojlantirish boshqarmasi sifatida tashkil etildi.

FMMI rivojlantirish boshqarmasi fazoviy ma’lumotlar sohasidagi yagona davlat siyosatini yaratish va yuritish ishlarni rejalashtirish, fazoviy ma’lumotlarni davlat siyosati va qonunlarga muvofiq shakllantirish ishlarini yurituvchi asosiy boshqarma hisoblanadi.

  FMMI rivojlantirish boshqarmasining asosiy bo‘limlaridan biri Fazoviy ma’lumotlar infratuzilmasi ma’lumotlariga ishlov berish bo‘limi hisoblanib, boshqarmaning ajralmas funksiyalaridan biri Davlat kadastrlari ma’lumotlarini tahlil qilish va davlat kadastrlari yagona tizimiga kiritilgan ma’lumotlarni Fazoviy ma’lumotlar milliy infratuzilmasiga kiritilishini muvofiqlashtirishdan iborat.

Bugungi kunda, davlat kadastrlarini yurituvchi 17 ta vazirlik idoralar tomonidan kadastr ma’lumotlarini doimiy vaqt rejimida taqdim  etish yo‘lga qo’yilgan bo‘lib 20 ta davlat kadastrlariga oid ma’lumotlar boshqarmaning Ma’lumotlarga ishlov berish bo‘limi tomonidan doimiy tahlil qilib borilmoqda.

Davlat kadastrlari yagona tizimi umumiy 96 % shakllantirilgan:

Madaniy meros obyektlari davlat kadastri 98%

Energetika obyektlari davlat kadastri 99%

Transport quvurlari davlat kadastri 100%

Avtomobil yo‘llari davlat kadastri 22%

Temir yo‘llari davlat kadastri 64%

Binolar va inshootlar davlat kadastri 94%

Davlat yer kadastri 97%

Kartografiya-geodeziya davlat kadastri 100%

Hayvonot dunyosi obyektlari davlat kadastri 100%

O‘simlik dunyosi obyektlari davlat kadastri 100%

Chiqindilarni ko‘mish va utillashtirish joylari davlat kadastri 96%

Muhofaza etiladigan tabiiy hududlar kadastri 100%

Texnogen xavf yuqori bo’lgan tegralari davlat kadastri 100%

Tabiiy xavfi yuqori bo’lgan tegralari davlat kadastri 100%

Davlat shaharsozlik kadastri 86%

Foydali qazilma konlari, belgilari va texnogen mineral hosilalari davlat kadastri 100%

Aloqa obyektlari davlat kadastri 96%

Davlat o‘rmon kadastri 100%

Davlat suv kadastri 58%

Gidrotexnika inshootlari davlat kadastri 100%

Kadastr obyektlarining geoaxborot ma’lumotlar bazasi ijtimoiy-siyosiy ahamiyati, vazifasi, geofazoviy shakliga, joylashuv vaqt koordinatasiga ega, ma’lum bir kadastr turiga mansub davlat tomonidan hisobga olingan obyektlar ma’lumotlar bazasi.

Davlat kadastrlarini yurituvchi vazirlik va idoralar tomonidan 2020-yilda 13 273 917 ta obyekt kiritilgan bo‘lsa, ushbu ko‘rsatgich 2023-yilda 14 615,078 ta obyektni tashkil qiladi.

Davlat kadastrlari yagona tizimini shakllantirilganlik foiz hisobida 2018-yil yilda 72,3% ni tashkil qilgan bo`lsa 2023-yilda 96%ni o‘sish ko‘rsatgichi qariyb 24 % ni tashkil qilmoqda.

Bugungi kunda tezkor o‘zgarishlar va monitoring ishlari natijasida respublikamiz yer fondini qamrab olgan holda jami 44,9 mln gektar yerdan 41,7 mln gektar yer hisobga olinib yangi xatlov qilish ishlari yakuniga yetib bormoqda.

Fazoviy ma’lumotlarga ishlov berish

bo‘limi bosh mutaxassisi Babajanov Xusniddin