O‘zbek – dehqon farzandi. Yer va ko‘chmas mulk xalqimiz hayoti va turmush tarzining eng muhim omili hisoblanadi.
Kadastr xizmatining asosiy vazifasi esa har bir yer uchastkalarini, ko‘chmas mulk obyektlarini hisobga olib, unga bo‘lgan huquqlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazishdan iboratdir.
Sohaning bu va boshqa yangiliklari bilan bo‘lishish maqsadida Davlat kadastr palatasi tomonidan Toshkent shahri Bektemir tumaniga press-sayohat tashkillashtirildi. Kunning birinchi yarmida biz Bektemir tumani mahallalaridan birida qayta xatlov jarayonlarining o‘tishi bilan tanishdik. Xonadon egalari kadastr mutaxassislari ularning og‘irini yengillatib, o‘zlari uyma-uy yurib, ro‘yxat shakllantirayotganlaridan mamnun ekanliklarini yashirishmadi.
OAV vakillarida kunning ikkinchi yarmida bo‘lib o‘tgan kichik davra suhbati ko‘rinishidagi matbuot anjumani katta qiziqish uyg‘otdi. Sababi, bugun Jahon banki loyixasi doirasida yangi elektron tizim yaratilgan bo‘lib, qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yer uchastkalarini xatlovdan o‘tkazish, hisobga olish hamda unga bo‘lgan huquqlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish ishlari olib borilmoqda.
Yangi tizimda 300 mingdan ortiq yer uchastkalari haqida maʼlumotlar kiritilib, egalik huquqlari davlat ro‘yxatidan o‘tkazildi.
Oldin yer uchastkasini maydonlarini hisoblashda qog‘ozko‘rinishidagi xaritalardan foydalangan va unga bo‘lgan huquqni davlat ro‘yxatidan o‘tkazilishi temir kitobda yuritilib kelingan.
Yangi elektron tizimda esa yer uchastkalaring to‘liq maʼlumotlari shu qatorda yer chegaralari konturlari joylashishi barchasi raqamlashtirilgan va huquqiy hujjatlarga mutanosibligi yagona tizimda joriy etildi. Bunda tizim yer hisobini yuritilishi – huquqlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish ishlari amalga oshirilishi, yer munosabatlari sohasidan ijtimoiy barqarorlikni o‘rnatishda, korrupsion holatlarni oldini olish, qonun ustivorligini taʼminlashda shaffof tizim sifatida xizmat qiladi.
Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar monitoringi — mulkchilik shaklidan qatʼi nazar, yer fondining barcha toifalaridagi qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlarda, jumladan, haydaladigan ekin yerlari, ko‘p yillik daraxtzorlar, bo‘z yerlar, pichanzor va yaylovlar, shuningdek, ularga xizmat qiluvchi boshqa yer turlarining (ariq, zovur, yo‘l va boshqalar) holati bo‘yicha kuzatuv tizimi qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar va ekin maydonlari monitoringi mulkchilik shakli, huquqiy rejimi, xususiyati va foydalanish muddatlaridan qati nazar, yer fondining barcha toifalaridagi qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlarda amalga oshiriladi va ular monitoring obyekti hisoblanadi.
Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar xatlovi O‘zbekiston Respublikasi Milliy geografik axborot tizimidagi davlat yer kadastrining qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar bo‘yicha yer turlari, maydoni, yer egalari, yerdan foydalanuvchilar va ijarachilar to‘g‘risidagi maʼlumotlar asosida amalga oshiriladi.
Masalan, O‘zbekiston Respublikasining mavjud 44.892.351 ga yer maydoni bugungi kunda 8 toifa bo‘yicha bo‘linib, taqsimlanib chiqilgan. Taʼkidlash joizki, agentlik va palata mutaxassislari tomonidan miqyosi kichik bo‘lmagan ishlar amalga oshirilgan va hanuz o‘z davomini topmoqda.
Davlat kadastrlari palatasi Ko‘chmas mulk maʼlumotlar bazasida 2022 yilning 1 yanvar holatiga jami 7 965 654 ta ko‘chmas mulk obyektlari to‘g‘risida maʼlumotlar mavjud bo‘lib shundan:
Yakka tartibdagi turar-joylar soni 6 115 804 tani, ko‘p qavatli uylarda joylashgan xonadonlar soni 1 352 135 tani hamda noturar joy obyektlari soni 497 715 tani tashkil etadi.
Joriy yilning 1 chorak holatiga ko‘chmas mulk obyektlari to‘g‘risidagi maʼlumotlar soni 8 009 989 tani tashkil etib, shundan yakka tartibdagi turar-joylar soni 6 139 012 tani, ko‘p qavatli uylarda joylashgan xonadonlar soni 1 365 433 tani hamda noturar joy obyektlar soni 505 544 tani tashkil etib, joriy yilning 1 yanvar hamda 1 chorak holatiga mos ravishda ko‘chmas mulk obyektlari to‘g‘risidagi maʼlumotlar 44 335 taga ko‘paygan. Bunda, yakka tartibdagi turar-joylar soni 32 126 taga, Ko‘p qavatli uylarda joylashgan xonadonlar soni 13 659 taga hamda noturar joy obyektlar soni 8 652 taga ko‘paygan.
10 102 ta ko‘chmas mulk obyektlari to‘g‘risidagi maʼlumotlar asoslantiruvchi sabablarga ko‘ra (davlat extiyojlari uchun olingan, ixtiyoriy buzilganlik va h.z) ko‘chmas mulk bazasidan chiqarilgan.
Izoh: Bu mavzuga albatta qaytamiz! Olib borilayotgan ishlar, oldinga qo‘yilgan rejalar ko‘lami birgina kichik materialda aks topmasligi ayni haqiqat.
